I. Petro (Büyük Petro)
I. Petro (Rusça: Пётр I Алексеевич, Pyotr I Alekseyevich veya Пётр Великий, Pyotr Velikiy; 9 Haziran [E.U. 30 Mayıs] 1672 – 8 Şubat [E.U. 28 Ocak] 1725), Rusya'yı 1682'den 1725'e kadar yöneten Rus Çarı ve İmparatoru'dur. Modern Rusya'nın mimarı olarak kabul edilir ve ülkeyi Orta Çağ geleneklerinden çıkarıp modern, Avrupa merkezli bir devlete dönüştürmek için kapsamlı reformlar yapmıştır.
İçindekiler
-
-
-
1. Hayatı
Erken Yaşamı ve Tahta Çıkışı
Petro, Çar Aleksey Mihayloviç'in ikinci eşi Natalia Narişkin'den olan oğluydu. Babasının ölümünden sonra, 1682'de üvey kardeşi V. İvan ile birlikte ortak çar ilan edildi. Ancak, fiili güç, ablası Sofya Alekseyevna'nın elindeydi. Petro, gençliğini Moskova'daki siyasi entrikalardan uzakta, Preobrajenskoye köyünde geçirdi. Burada askeri oyunlar oynadı ve yabancı uzmanlarla tanıştı. 1689'da Sofya'nın tahtı ele geçirme girişimini başarısızlığa uğratarak iktidarı ele geçirdi, ancak V. İvan'ın ölümüne kadar ortak hükümdarlığa devam etti.
Yönetimi
Petro'nun yönetimi, Rusya'yı modernize etme ve Avrupa güçleri arasına sokma çabalarıyla damgasını vurmuştur. Bu amaçla, askeri, sosyal, ekonomik ve idari alanlarda bir dizi reform gerçekleştirmiştir. Reformları, bazen zorla ve acımasız yöntemlerle uygulanmıştır.
Reformları
Petro'nun reformları, Rusya'nın modernleşmesinde kritik bir rol oynamıştır.
- Askeri Reformlar: Modern bir ordu ve donanma kurdu, askerlik hizmetini zorunlu hale getirdi ve modern silahlar üreten fabrikalar kurdu.
- Sosyal Reformlar: Batı Avrupa tarzı yaşam biçimini teşvik etti, soyluların eğitimini zorunlu kıldı ve kadınların sosyal hayattaki rolünü artırmaya çalıştı.
- Ekonomik Reformlar: Sanayiyi ve ticareti geliştirmek için çeşitli önlemler aldı, yeni fabrikalar kurdu ve dış ticareti teşvik etti.
- İdari Reformlar: Merkezi yönetimi güçlendirdi, ülke yönetimini vilayetlere ayırdı ve bir senato kurdu.
Reformlarının detayları için bölümüne bakınız.
Dış Politikası
Petro'nun dış politikası, Rusya'nın Avrupa'daki etkisini artırmaya ve Karadeniz'e ve Baltık Denizi'ne erişim sağlamaya odaklanmıştır. Azak Seferleri ile Azak Kalesi'ni ele geçirdi. Büyük Kuzey Savaşı'nda İsveç'i mağlup ederek Baltık Denizi'ne erişim sağladı ve St. Petersburg'u kurdu. Prut Savaşı'nda Osmanlı İmparatorluğu'na karşı başarısız oldu.
Dış politikası detayları için bölümüne bakınız.
Ölümü ve Mirası
Petro, 1725'te öldü. Mirası, Rusya'yı modernleştirme ve Avrupa güçleri arasına sokma çabalarıyla hatırlanır. Reformları, Rusya'nın gelecekteki gelişimi için bir temel oluşturmuştur. Ayrıca, Rusya'nın Avrupa'daki etkisini artırmış ve ülkeyi bir imparatorluğa dönüştürmüştür.
2. Reformları Detayları
Askeri Reformlar
- Modern bir ordu ve donanma kurdu.
- Askerlik hizmetini zorunlu hale getirdi.
- Modern silahlar üreten fabrikalar kurdu.
- Askeri okullar açtı.
- Donanmanın geliştirilmesine büyük önem verdi ve Rusya'nın ilk donanmasını kurdu.
Sosyal Reformlar
- Batı Avrupa tarzı yaşam biçimini teşvik etti.
- Soyluların eğitimini zorunlu kıldı.
- Kadınların sosyal hayattaki rolünü artırmaya çalıştı.
- Sakalı vergilendirdi ve Batı Avrupa tarzı kıyafetleri teşvik etti.
- Rus Ortodoks Kilisesi'nin gücünü sınırlandırdı ve kiliseyi devlet kontrolüne aldı.
Ekonomik Reformlar
- Sanayiyi ve ticareti geliştirmek için çeşitli önlemler aldı.
- Yeni fabrikalar kurdu.
- Dış ticareti teşvik etti.
- Madencilik ve metalurji sektörlerini geliştirmeye çalıştı.
- Yeni vergi sistemleri uyguladı.
İdari Reformlar
- Merkezi yönetimi güçlendirdi.
- Ülke yönetimini vilayetlere ayırdı (Guvernaya).
- Bir senato kurdu.
- Devlet kurumlarını modernleştirmeye çalıştı.
- Kanunları derleyip düzenledi.
3. Dış Politikası Detayları
Azak Seferleri
- 1695 ve 1696 yıllarında Azak Kalesi'ni ele geçirmek için iki sefer düzenledi.
- İkinci seferde başarılı oldu ve Rusya'nın Azak Denizi'ne erişimini sağladı.
Büyük Kuzey Savaşı
Prut Savaşı
Pers Seferi
4. Kişisel Özellikleri ve İlginç Bilgiler
- Olağanüstü fiziksel güce sahipti ve boyu oldukça uzundu.
- Marangozluk, gemi yapımı ve askeri taktikler gibi çeşitli konularda uzmandı.
- Alkol düşkünlüğü ile bilinirdi.
- Reformlarını acımasız yöntemlerle uygulamaktan çekinmezdi.
- Avrupa seyahatlerinde edindiği tecrübeleri Rusya'ya aktarmaya çalıştı.
5. Eleştiriler
- Reformları, geleneksel Rus toplumunu ve kültürünü tahrip etmekle eleştirilmiştir.
- Acımasız yöntemleri ve despotik yönetimi nedeniyle eleştirilmiştir.
- Prut Savaşı'ndaki başarısızlığı nedeniyle eleştirilmiştir.
6. Ayrıca Bakınız
7. Kaynakça
- Hughes, Lindsey (2002). Russia in the Age of Peter the Great. Yale University Press.
- Massie, Robert K. (1980). Peter the Great: His Life and World. Ballantine Books.
- Bushkovitch, Paul (2001). Peter the Great. Rowman & Littlefield.